ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ - ΥΜΝΟΙ - ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ

Οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, συχνά αισθάνονται την ανάγκη να επικοινωνήσουν με το Θεό. Άλλοτε για να τον ευχαριστήσουν, άλλοτε για να νιώσουν τη χαρά της επικοινωνίας μαζί του και πιο συχνά όταν κάποιος κίνδυνος τους απειλεί:

Ο λόγος που απευθύνουμε στο Θεό, η συνομιλία μας δηλαδή μαζί του, μπορεί να γίνεται και με δικά μας λόγια ή ακόμη και με τις σκέψεις μας μόνο, μπορούμε όμως να χρησιμοποιούμε και τις καθιερωμένες προσευχές της θρησκείας μας.

Παραθέτουμε τις πιο γνωστές απ' αυτές και μαζί θεωρήσαμε σκόπιμο να αναφέρουμε και μερικούς ύμνους και απολυτίκια. Μερικά από αυτά δεν απευθύνονται στον ίδιο το Θεό αλλά σε σημαντικά πρόσωπα της εκκλησίας μας: Στην Παναγία ή σε αγίους.

«Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς,
αγιασθήτω το όνομά Σου,
ελθέτω η Βασιλεία σου,
γενηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί [της] γης.

Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον,
και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών,
ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών.

Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν,
αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού».

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

«Πατέρα μας, που βρίσκεσαι στους ουρανούς, κάνε να σε δοξάσουν όλοι ως Θεό, να έρθει η βασιλεία σου· να γίνει το θέλημά σου και από τους ανθρώπους, όπως γίνεται από τις ουράνιες δυνάμεις.

Δώσε μας σήμερα τον απαραίτητο για τη ζωή μας άρτο.

Και χάρισέ μας τα χρέη των αμαρτιών μας, όπως κι εμείς τα χαρίζουμε στους δικούς μας οφειλέτες.

Και μη μας αφήσεις να πέσουμε σε πειρασμό, αλλά γλίτωσέ μας από τον πονηρό».

Η προσευχή αυτή ονομάζεται Κυριακή Προσευχή και έχει παραδοθεί από τον Ιησού Χριστό στους μαθητές του. Περιλαμβάνεται μάλιστα στο κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο (στο κεφάλαιο 6.9-13)

Η Κυριακή Προσευχή έχει μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου. Την παραθέτουμε στα Αγγλικά:

Our Father, who are in Heaven,
Hallowed be thy Name.
Thy Kingdom come.
Thy will be done,
on earth as it is in Heaven.

Give us this day our daily bread.
And forgive us our trespasses,
As we forgive them that trespass against us.

And lead us not into temptation;
But deliver us from evil.
Amen.

Την προσευχή αυτή συνηθίζουμε να λέμε καθημερινά και στο σχολείο. Προσθέτουμε μάλιστα και τα εξής:

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ: Το τρισάγιον:

Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Δι' ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν.

(Μέ τίς εὐχές τῶν ἁγίων Πατέρων μας, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, πού εἶσαι Θεός μας, ἐλέησέ μας. Ἀμήν.)

Παλιότερα στα σχολεία συνήθιζαν να λένε και άλλες προσευχές, όπως για παράδειγμα την επόμενη:

Βασιλεύ Ουράνιε,
Παράκλητε, το Πνεύμα της Αληθείας,
ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών,
ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός,
ελθέ και σκήνωσον εν ημίν,
και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος,
και σώσον, Αγαθέ, τας ψυχάς ημών.

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ:

Σύ πού εἶσαι ὁ Βασιλιάς τ’ οὐρανοῦ, πού δίνεις παρηγοριά, πού εἶσαι πηγή καί δάσκαλος τῆς ἀλήθειας, πού εἶσαι παντοῦ παρών καί ὅλα τά γεμίζεις μέ τήν παρουσία Σου, πού γιά τούς καλούς εἶσαι θησαυρός καί δίνεις ζωή, ἔλα, κάθισε στή καρδιά μας, καθάρισέ μας ἀπό κάθε ἁμαρτία καί σῶσε τίς ψυχές μας. Ἀμήν.

Μια ακόμη ωραία προσευχή που είναι γραμμένη σε γλώσσα κατανοητή για τα παιδιά και μπορεί επιπλέον να ειπωθεί και μελωδικά είναι η ακόλουθη:

Συ που κόσμους κυβερνάς,
και ζωή παντού σκορπάς,
άκου τούτη τη στιγμή,
των παιδιών σου τη φωνή.

Φώτιζε μας τη ψυχή,
στο καλό, την αρετή.
Δίνε μας από ψηλά,
Θάρρος, δύναμη, χαρά.

Για να ζούμε εδώ στη γη,
με γαλήνη, με τιμή,
Και να υμνούμ' αιώνια Σε,
Πάνσοφε, Δημιουργέ!

Με την ευκαιρία ας θυμηθούμε και το Σύμβολο της Πίστεως που κάθε χριστιανός οφείλει να γνωρίζει:

Το σύμβολον της πίστεως

Πιστεύω εις ένα Θεόν, Πατέρα, Παντοκράτορα,
ποιητήν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων.

Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν,
τον Υιόν του Θεού τον μονογενή,
τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων.

Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού γεννηθέντα, ου ποιηθέντα,
ομοούσιον τω Πατρί, δι' ου τα πάντα εγένετο.

Τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν
κατελθόντα εκ των ουρανών, και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου,
και Μαρίας της Παρθένου, και ενανθρωπήσαντα.

Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου,
και παθόντα, και ταφέντα.
Και αναστάντα τη τρίτη ημέρα κατά τας Γραφάς.

Και ανελθόνται εις τους ουρανούς,
και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός.

Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς,
Ου της Βασιλείας ουκ έσται τέλος.

Και εις το Πνεύμα το Αγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν,
το εκ του Πατρός εκπορευόμενον,
το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον,
το λαλήσαν διά των Προφητών.

Εις Μίαν, Αγία, Καθολικήν, και Αποστολικήν Εκκλησίαν.

Ομολογώ έν Βάπτισμα εις άφεσιν αμαρτιών.

Προσδοκώ Ανάστασιν νεκρών, και ζωήν του μέλλοντος αιώνος.
Αμήν.

Σε ειδικές επίσης περιπτώσεις λέμε και τους ακόλουθους ύμνους ή απολυτίκια:

ΕΥΓΓΕΛΙΣΜΟΥ

Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια,
ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια,
αναγράφω σοι η Πόλις σου Θεοτόκε.

Αλλ' ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον,
εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον,
ίνα κράζω σοι, Χαιρε Νύμφη ανύμφευτε.

ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ

Εν Ιορδάνη βαφτιζομένου σου Κύριε,
η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις.
Του γαρ Γεννήτορος, η φωνή προ σε μαρτύρει σοι,
αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα.
Και το πνεύμα εν είδει περιστεράς
εβεβαίου του λόγου το ασφαλές.
Ο επιφανής Χριστέ ο Θεός,
και τον κόσμο φωτίσας δόξα σοι.

ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

Η Γέννησίς Σου Χριστέ ο Θεός ημών,
ανέτειλε τω κόσμω, το φως το της γνώσεως.
Εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες,
υπό αστέρος εδιδάσκοντο,
Σε προσκυνείν τον Ήλιον της δικαιοσύνης
και Σε γιγνώσκειν εξ ύψους Ανατολήν, Κύριε δόξα Σοι.

ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

Η Παρθένος σήμερον τον Υπερούσιον τίκτει
και η γη το Σπήλαιον τω απρόσιτω προσάγει.
Άγγελοι, μετά Ποιμένων δοξολογούσι.
Μάγοι δε, μετά αστέρος οδοιπορούσι.
Δι' ημάς γαρ εγεννήθη Παιδίον νέον,
ο προ αιώνιων Θεός.

Τριών Ιεραρχών

Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου θεότητος,
τους την οίκουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας·
τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας,
τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας.
Βασίλειον τον μέγαν και τον θεολόγον Γρηγόριον
συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι
πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί,
συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν.
αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ υμών αεί πρεσβεύουσιν.

Κλείνουμε το αφιέρωμά μας στις προσευχές με την προσευχή εκείνη που λέμε μετά την Ανάσταση. Αρχίζουμε κάνοντας το σταυρό μας και λέγοντας:

Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν,
θανάτῳ θάνατον πατήσας
καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι
ζωὴν χαρισάμενος.

(Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀναστήθηκε ἀφοῦ κατέβηκε καὶ δίδαξε στοὺς νεκρούς,
καταπατώντας μὲ τὸν θάνατό του τὸν φυσικὸν καὶ τὸν πνευματικὸν θάνατον
καὶ σὲ ὅσους βρίσκονταν σὲ τάφους, εἴτε φυσικοὺς εἴτε πνευματικούς,
χάρισε ἔτσι τὴν ἀληθινὴ ζωή.)

ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι,
προσκυνήσωμεν ἅγιον, Κύριον,
Ἰησοῦν τὸν μόνον ἀναμάρτητον.

Τὸν Σταυρόν σου Χριστὲ προσκυνοῦμεν
καὶ τὴν ἁγίαν σου Ἀνάστασιν
ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν·
σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἡμῶν,
ἐκτὸς σοῦ ἄλλον οὐκ οἴδαμεν,
τὸ ὄνομά σου ὀνομάζομεν.

Δεῦτε πάντες οἱ πιστοί,
προσκυνήσωμεν τὴν τοῦ Χριστοῦ ἁγίαν ἀνάστασιν·
ἰδοὺ γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ Σταυροῦ
χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ.

Διὰ παντὸς εὐλογοῦντες τὸν Κύριον,
ὑμνοῦμεν τὴν ἀνάστασιν αὐτοῦ·
Σταυρὸν γὰρ ὑπομείνας δι᾿ ἡμᾶς,
θανάτῳ θάνατον ὤλεσεν.

(Ἀφοῦ εἴδαμε τὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ,
ἂς προσκυνήσουμε τὸν ἅγιο καὶ Κύριο,
τὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀναμάρτητος.
Τὴν Σταυρική Σου θυσία Χριστὲ προσκυνοῦμε
καὶ τὴν ἁγία σου Ἀνάσταση
ὑμνοῦμε καὶ δοξάζουμε·
διότι Ἐσὺ εἶσαι ὁ Θεός μας,
καὶ Θεὸ ἄλλον ἐκτὸς ἀπὸ Ἐσένα δὲν ἀναγνωρίζουμε κανένα,
καὶ μόνο τὸ ὄνομά Σου σημαίνει Θεὸς γιὰ ἑμᾶς.
Ἐλᾶτε ὅλοι οἱ πιστοί,
ἂς προσκυνήσουμε τὴν ἁγία ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ·
ἀφοῦ ἡ ἀνάστασή Του ποὺ ἔγινε μετὰ τὴν Σταυρική Του Θυσία,
ἔφερε μεγάλη χαρὰ ποὺ ἀπλώθηκε σὲ ὅλον τὸν κόσμο.
Παντοτινὰ θὰ εὐλογοῦμε τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου,
καὶ παντοτινὰ θὰ ὑμνοῦμε τὴν ἀνάστασή Του.
Διότι, ἐπειδὴ ὑπέμεινε Πάθη καὶ Σταυρό ἀπὸ ἑμᾶς γιὰ ἑμᾶς,
κατανίκησε κι ἔδιωξε τὸν θάνατο. )

Η προσευχή τελειώνει κάνοντας και πάλι το σταυρό μας και λέγοντας:

Ἀναστὰς ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τοῦ τάφου
καθὼς προεῖπεν,
ἔδωκεν ἡμῖν τὴν αἰώνιον ζωὴν
καὶ μέγα ἔλεος.

(Μὲ τὴν ἀνάσταση Του ἀπὸ τὸν τάφον ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς
ὄπως εἶχε πεῖ πρὶν τὰ ἅγια πάθη Του,
μᾶς χάρισε τὴν ἀληθινὴ αἰώνια ζωή
καὶ τὸ μέγα ἔλεος τοῦ Θεοῦ στὶς ταπεινές μας ὑπάρξεις.)

Η προσευχή στον κήπο.

Έργο του Sebastiano RICCI

_____________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για τις προσευχές και τους ύμνους αξιοποιήσαμε το υλικό που δημοσιεύεται σε σχετικούς χώρους του ίντερνετ, όπως για παράδειγμα εδώ:

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/explanatory/prayers_interpretation.htm

Αποτέλεσμα είναι σε κάποια κείμενα να υπάρχει πολυτονικό σύστημα ή σε κάποια άλλα να παρατηρούνται κάποιες ανορθογραφίες... πχ απουσιάζουν τόνοι κλπ